====== Praca z procesami i zadaniami ======
<code>
 - Bill, wyrzuć śmieci.
 - Nie chce mi się.
 - sudo Bill, wyrzuć śmieci.
 - Już idę...
                          /* nadesłał: Maciej Urbanek, IS 2012 */
</code>

===== DO PRZYGOTOWANIA =====

Samodzielnie należy przed tym laboratorium przygotować:

    * praca z wymienionymi narzędziami //[[http://manpages.ubuntu.com/manpages/precise/pl/man1/textutils.1.html|textutils]]//
    * praca z grep ([[http://pl.linux.wikia.com/wiki/Grep|linux wiki]] + manual)


===== WPROWADZENIE =====



==== Zadania ====
Zadania (ang. //jobs//) to programy uruchamiane w sesji przez powłokę.

    * usypianie (ang. //suspend)// zadań <key>C-z</key> ,
    * spis zadań **jobs**,
    * przełączanie zadań **fg**,
    * praca w tle **bg**,
    * usuwanie zadań **kill**,
    * równoległe uruchamianie zadań (ampersand, czyli ''&''),
    * uwaga, w.w. polecenia są poleceniami wbudowanymi w shell i są opisane w manualu shella!

==== Procesy ====

    * identyfikator PID i jego znaczenie
    * wyświetlanie listy procesów **ps**, ''ps -A'' (Sun), ''ps -ax'' (Linux), a także ''ps -u user'', ''ps aux|grep user''
    * zmniejszanie priorytetu **nice**,
    * usuwanie procesów **kill**, ''kill -9''


<code>
W pubie siedzi grupka informatyków, obok grupka dresiarzy. 
Drudzy zachowują się agresywnie i podśmiewają się z postury geeków i ich flanelowych wdzianek. 
Atmosfera gęstnieje, nie wiadomo czy nie dojdzie do awantury. Wtem… dzwoni telefon. [odbiera informatyk] 
- Co??? W ogóle ci nie odpowiada? W ogóle się ciebie nie słucha? 
Próbowałeś już „nice”? Taak? Nic nie dało..? Ok. Dobra — skilluj go. [odkłada słuchawkę] 
W tym momencie najbardziej napakowany z dresów wstaje i z wielkim podziwem odzywa się do informatyka:
- Szacun.

                                                  /* nadesłał: Filip Szukała, IS 2013 */
</code>
==== GNU coreutils i inne ====
Jest to zestaw podstawowych narzędzi GNU operujących na tekście, w tym:

    * **tail**/**head**
    * **cat**/**tac**
    * **wc**
    * **cut**
    * **sort**
    * **tr**
    * **uniq**
    * **seq**
    * **xargs**
    * **expr**
    * **sed** (dla zainteresowanych)

Proszę przeglądnąć manule do w.w.!

Uwaga: warto też poczytać ''man textutils'' (większość w.w. poleceń była kiedyś w pakiecie //GNU textutils//).


==== Grep ====
Program **grep** służy do wyszukiwania zadanych wyrażeniami regularnymi wzorców w tekście.

  grep napis [plik]

Przydatne opcje:
  * ''-i'' ignoruje wielkość znaków
  * ''-v'' odwraca działanie **grep** (czyli wyświetl wszystkie linie, które NIE zawierają napisu). 

==== Strumienie ====
Każdy proces pracujący w środowisku Unix komunikuje się z otoczeniem m.in. przez strumienie. Domyślnie są otwierane 3:

    * 0 //standard input// (stdin)
    * 1 //standard output// (stdout)
    * 2 //standard error// (output) (stderr)


==== Przekierowania strumieni ====
Powłoka pozwala na przekierowanie strumieni, w sh znakami:
  * ''>'' przekierowanie stdout do pliku (nadpisanie)
  * ''>''''>'' jak wyżej, dopisanie
  * ''<'' przekierowanie stdin z pliku 

  [n] > plik
  [n] >> plik
  < plik

Przykłady:

  ps > foo
  w 2 > bar
  ls >foo 2>bar

Przydatny przy przekierowaniu stderr (2) jest ''/dev/null''. Pozwala na pozbycie się danych.


==== Komunikacja między procesami ====
Powłoka pozwala na realizowanie komunikacji między procesami przez łączenie strumieni, uruchamiane przez znak ''|'' (ang. //pipe//).
Powoduje on połącznie stdout zadania 1 z stdin zadania 2. Przykład:

  ls | wc
  ps | sort

Pozwala to na tworzenie dowolnie złożonych filtrów:

  ps -A | grep tcsh | wc
  cut -d ':' -f 5 /etc/passwd | grep -i jacek | wc -l


==== Podstawianie wyników pracy poleceń ====
Podstawianie wyników poleceń w linii pleceń jest realizowane przez odwrotny apostrof (klawisz tyldy, nad tabulatorem), na przykład:

  $ echo "To jest system" `uname` "na maszynie "`hostname`

  To jest system Linux na maszynie enterprise


===== ĆWICZENIA =====


==== - Zadania ====
Ćwiczenie wykonywać w GNU Bash.

  - uruchomić ''lynx www.agh.edu.pl''
  - nacisnąć <key>C-z</key>,
  - uruchomić ''lynx www.uj.edu.pl''
  - nacisnąć <key>C-z</key>,
  - napisać ''jobs'',
  - uruchomić ''lynx www.pk.edu.pl''
  - nacisnąć <key>C-z</key>,
  - napisać ''jobs'',
  - napisać ''fg %2'',
  - nacisnąć <key>C-z</key>,
  - itd....
  - napisać ''kill %3''
  - napisać ''jobs'',
  - itd....

O ile zadanie nie znika po ''kill'' trzeba uzyc opcji ''-9''.

Podobne ćwiczenie powtórzyć dla innych programów, np. **vi** (sprawdzić czy edytor nie uruchamia dodatkowej powłoki zamiast suspend), **less**, **mc**, itp.


==== - Procesy ====

  - Otworzyć 3 sesje (zalogować się 3 razy, np. przez SSH), w miarę możliwości sprawdzić różnice w systemach Linux, Solaris (np. serwer //student//).
  - Sprawdzić przy pomocy ps pracujące procesy: w tej samej sesji, tylko swoje procesy, wszystkie procesy w systemie.
  - Przetestować działanie znanych opcji **ps**, jakie są różnice pomiędzy Linux a Solaris?
  - Przy pomocy kill usunąć z sesji B procesy pracujące w sesji A.
  - Jak usunąć login shell?
  - Oglądnąć przy pomocy ''kill -l'' spis wszystkich sygnałów.
  - Uruchomić procesy z podwyższoną wartością //nice//.
  - Zmienić wartość //nice// pracującego już procesu.
  - Jak wyświetlić wartość //nice// procesu?

==== - Procesy a Zadania ====
  * każde uruchomienie programu w Unixie tworzy //proces//
  * zadania, są mechanizmem dostarczanym przez shell dla ułatwienia obsługi uruchamianych z danej sesji (instancji shella) procesów
  * żeby wyświetlić PID procesów którym odpowiadają zadania należy po uruchomieniu kilku zadań napisać ''jobs -l''
  * każda sesja jest obsługiwana przez plik urządzenia //pseudoterminala//
  * aby wyświetlić w.w. plik należy wpisać ''tty'' (patrz Lab1)
  * aby wyświetlić procesy pracyjące w danej sesji należy wpisać  ''ps -t`tty`''


==== - Przekazywanie wyników pracy do plików ====

    * Przekierować wyniki pracy różnych poleceń do plików, np. dla **ps ls finger who**. Przeglądnąć powstałe pliki.
    * Porównać działanie ''>'' i ''>''''>'' Na przykład:

  ps
  ps > plik1
  more plik1
  ls > plik2
  more plik2
  ps >> plik2
  more plik2

    * Przekierować wyjście błędów, np:

  kill 1
  kill 1 1>a 2>b

Uwaga! przekierowania są inicjalizowane przez shell //przed// uruchomieniem polecenia!
Dlatego też, jeżeli mamy plik do posortowania, np:
  who >plik
i wykonamy:
  sort plik >plik
otrzymamy //pusty// plik, gdyż jego zawartość zostanie skrócona do zera //przed// posortowaniem.
A uruchamiając:
  sort plik >>plik
otrzymamy w ''plik''u posortowaną zawartość //dopisaną// do oryginalnej, nie posortowanej!



==== - GNU textutils i inne ====

    * Mając spis zalogowanych użytkowników:

  who > spis

    * Posortować go alfabetycznie:

  sort spis > spis.alf

    * Wyświetlić początek i koniec spisu (Ile linii jest wyświetlanych? Jak zadać tę liczbę?):

  head spis.alf
  head spis.alf >spis.alf.pocz
  tail spis.alf
  tail spis.alf >spis.alf.kon

    * Wybrać z tego spisu (przy pomocy **grep**) użytkowników zalogowanych z komputerów w domenie ''ia.agh.edu.pl''
    * Przećwiczyć inne polecenia z TextUtils.
    * Powtórzyć ćwiczenia dla innych danych wejściowych, np. spisu plików, procesów, itp.
    * Skąd są czytane dane jeżeli nie poda się nazwy plików w poleceniach typu **grep**, **tail**?
    * Co to jest znak końca pliku i jak się go wysyła "ręcznie"?
    * Po laboratorium uzupełnić wiadomości nt. wyrażeń regularnych (//grep(1)//).


==== - Komunikacja między procesami ====

Należy ponownie wykonać ćwiczenia z p. 4.4 nie używając plików pośrednich, tylko odpowiednio łączyć //stdin// z //stdout//, np.

  who | sort | grep 'ia.agh.edu.pl' | head

Inne przykłady:

  ls | wc
  ps | sort
  ps -A | grep tcsh
  ps | head -n 1
  who | wc
  who | sort
  nice du -sk /usr/local/* 2>/dev/null | sort -rn | head


Proszę przeprowadzić jak najwięcej własnych eksperymentów z wykorzystaniem wszystkich znanych poleceń!

[[lab_pliki_i_polecenia#varia|Przykład dłuższego filtru]].


===== Zadanie dodatkowe =====
Używając wyłącznie poleceń **grep, cut, tr, head, tail**, na podstawie strony [[http://nbp.pl/home.aspx?f=/kursy/kursya.html]] stworzyć filtr generujący tekstową tabelę kursów walut. \\
Przykładowy wynik końcowy może wyglądać następująco:
<code>
bat (Tajlandia)	1 THB	0,0895
dolar amerykański	1 USD	2,8953
dolar australijski	1 AUD	2,6376
dolar Hongkongu	1 HKD	0,3730
dolar kanadyjski	1 CAD	2,8452
dolar nowozelandzki	1 NZD	2,0405
dolar singapurski	1 SGD	2,0657
euro	1 EUR	3,9136
forint (Węgry)	100 HUF	1,4782
frank szwajcarski	1 CHF	2,7316
funt szterling	1 GBP	4,3350
hrywna (Ukraina)	1 UAH	0,3633
jen (Japonia)	100 JPY	3,1991
korona czeska	1 CZK	0,1539
korona duńska	1 DKK	0,5260
korona estońska	1 EEK	0,2501
korona islandzka	100 ISK	2,2784
korona norweska	1 NOK	0,4872
korona szwedzka	1 SEK	0,4020
kuna chorwacka	1 HRK	0,5392
lej rumuński	1 RON	0,9572
lew bułgarski	1 BGN	2,0010
lira turecka	1 TRY	1,8767
lit litewski	1 LTL	1,1334
łat łotewski	1 LVL	5,5281
peso filipińskie	1 PHP	0,0634
peso meksykańskie	1 MXN	0,2295
rand (RPA)	1 ZAR	0,3933
real brazylijski	1 BRL	1,6079
ringgit malezyjski	1 MYR	0,8722
rubel rosyjski	1 RUB	0,0987
rupia (Indonezja)	10000 IDR	3,1798
won (Korea Płd.)	100 KRW	0,2550
yuan renminbi (Chiny)	1 CNY	0,4242
SDR (MFW)	1 XDR	4,4149
</code>
Konstrukcję filtru można rozpocząć poleceniem:
<code>
echo -e 'GET /home.aspx?f=/kursy/kursya.html HTTP/1.0\n\n' | nc nbp.pl 80
</code>
które umożliwia wyświetlenie zawartości strony.


===== Jeśli chcesz wiedzieć więcej =====

  * Brad Yoes, //[[http://www.ibm.com/developerworks/aix/library/au-unixtext/index.html?cmp=dw&cpb=dwaix&ct=dwnew&cr=dwnen&ccy=zz&csr=032212|Introduction to text manipulation on UNIX-based systems]]//, IBM dW, 4 Mar 2012.
  * Zobacz też na [[:pl:dydaktyka:unix:lab_skrypty#jesli_chcesz_wiedziec_wiecej|analogiczną pozycję w następnym lab]].


===== VARIA =====
Przy zamykaniu powłoki do wszystkich procesów z niej uruchomionych wysyłany jest sygnał //HangUp// (''HUP'').
Aby pozostawić jakieś polecenie pracujące w tel po zamknięciu shella, należy je uruchomić:
  nohup polecenie