Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.
|
pl:dydaktyka:unix:lab_xwindow [2019/06/27 15:50] |
pl:dydaktyka:unix:lab_xwindow [2019/06/27 15:50] (aktualna) |
||
|---|---|---|---|
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | ====== Praca w środowisku X Window ====== | ||
| + | <code> | ||
| + | - Co właściwie znaczy słowo Ubuntu? | ||
| + | - W starym afrykańskim narzeczu "Nie umiem zainstalować Debiana"... | ||
| + | /* nadesłał: Piotr Konsek, IS 2012 */ | ||
| + | </code> | ||
| + | ===== DO_PRZYGOTOWANIA ===== | ||
| + | |||
| + | Samodzielnie należy przed tym laboratorium przygotować: | ||
| + | |||
| + | * podstawy X Window z wykładu | ||
| + | * przypomnieć sobie informacje o SSH | ||
| + | |||
| + | ===== WPROWADZENIE ===== | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | ==== Cechy X==== | ||
| + | |||
| + | * sieciowe środowisko rozproszone klient/serwer | ||
| + | * środowisko "okienkowe | ||
| + | * przenośne - niezależność od platformy sprzętowej i programowej | ||
| + | * przezroczyste (ang. //transparent//) sieciowo | ||
| + | * architektura klient/serwer | ||
| + | * architektura rozproszona (w sieci) | ||
| + | * wsparcie dla budowy GUI w różnych warstwach | ||
| + | * zapewnienie wysokopoziomowych usług dla aplikacji z GUI | ||
| + | * różne implementacje: [[http://www.x.org|X.org]], [[http://xfree86.org/|XFree86]] | ||
| + | |||
| + | ==== Sieciowe środowisko rozproszone klient/serwer==== | ||
| + | |||
| + | * serwer udostępnia zasoby: wyświetlacz (wyjście), sposoby wprowadzania danych (klawiatura, mysz, tablety, itp.), czcionki | ||
| + | * klienty - aplikacje korzystające z wyświetlacza serwera | ||
| + | * komunikacja pomiędzy X klientami (XC) i serwerami (XS) przez X Protokół | ||
| + | * dostęp do XS jest autoryzowany | ||
| + | |||
| + | ==== Co to jest DISPLAY==== | ||
| + | Z punktu widzenia XC i użytkownika, każdy XS udostępnia szereg DISPLAYs: | ||
| + | hostname:displaynumber.screennumber | ||
| + | Z DISPLAYem wiążą się też urządzenia wejściowe, np. klawiatura, mysz. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | ==== XClients i Xterm==== | ||
| + | * aplikacje wykorzystujące X do komunikacji z użytkownikiem, to XClients | ||
| + | * XS udostępniają DISPLAY dla XC. | ||
| + | * wszystkie XC mogą korzystać z usług X (czcionki, klawiatura, zasoby, itp.) | ||
| + | * przy uruchamianiu przyjmują podobne argumenty, np.: | ||
| + | <code> | ||
| + | -display a.b.c.d:x:y.z | ||
| + | -geometry WxH+XO+YO | ||
| + | -fn "*courier*" | ||
| + | </code> | ||
| + | * uruchamianie powłok interaktywnych: ''xterm'' i pochodne, np. ''rxvt''. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | ==== Czcionki==== | ||
| + | * XS udostępnia XC czcionki | ||
| + | * spis źródeł czcionek: ''xset q'' | ||
| + | * podanie adresu XFontSerwera: | ||
| + | |||
| + | xset fp+ tcp/hostname:port/cataloguelist | ||
| + | |||
| + | * obsługiwane sa standardowo czcionki bitmapowe i wektorowe w kilku formatach | ||
| + | * nazwa czcionki ma postać: | ||
| + | <code> -foundry-family-weight-slant-set_width-style-pixels-points-horizdpi-vertdpi-spacing-avwidth-charset-encoding | ||
| + | </code> | ||
| + | |||
| + | ==== Kolory==== | ||
| + | X zapewnia szereg możliwości podawania kolorów: | ||
| + | rgb:<red>/<green>/<blue> | ||
| + | <red>, <green>, <blue> := h | hh | hhh | hhhh | ||
| + | #RGB (4 bits each) | ||
| + | #RRGGBB (8 bits each) | ||
| + | #RRRRGGGGBBBB (16 bits each) | ||
| + | rgbi:<red>/<green>/<blue> | ||
| + | zdefiniowane nazwy symbolicznej | ||
| + | |||
| + | ==== Klawiatura==== | ||
| + | |||
| + | * X zapewnia uniwersalne metody dostępu do różnych klawiatur. | ||
| + | * Sterowanie mapami klawiatury jest 2-poziomowe: kody klawiszy + symbole znaków | ||
| + | * Do zarządzania: ''xmodmap'' ''xkbsel'' | ||
| + | |||
| + | ==== Zasoby==== | ||
| + | |||
| + | * X Resources służą do modyfikowania i konfigurowania środowiska pracy aplikacji | ||
| + | * zarządzanie przez ''xrdb'' i ''-xrm'' | ||
| + | * przykłady: | ||
| + | XTerm*cursorColor: gold | ||
| + | XTerm*scrollBar: on | ||
| + | emacs*Geometry: 80x65-0-0 | ||
| + | emacs*Background: rgb:5b/76/86 | ||
| + | emacs*Foreground: white | ||
| + | emacs*Font: 6x10 | ||
| + | |||
| + | ==== Windowmanager==== | ||
| + | |||
| + | * X nie ingeruje w wygląd okna aplikacji | ||
| + | * w szczególności nie obsługuje wyglądu elementów dekorujących okna | ||
| + | * zajmują się tym specjalne klienty - windowmanagery | ||
| + | * wm są niezależne od innych klientów, | ||
| + | * zarządzają otwieranymi oknami, fokusem, komunikacją, dekoracjami okna | ||
| + | * mają własny interfejs użytkownika | ||
| + | * zarządzają podanym DISPLAYem | ||
| + | |||
| + | ==== Sesja==== | ||
| + | |||
| + | * otwieranie na lokalnej maszynie: ''xinit'' | ||
| + | * otwieranie na zdalnym XS: ''xdm'', (XDMCP) | ||
| + | * istnieje wiele różnych implementacji poza xdm, np. wdm, gdm, kdm | ||
| + | * zarządzaniem otwartą sesją może zajmować się ''xsm'' | ||
| + | |||
| + | |||
| + | ==== Bezpieczeństwo==== | ||
| + | Istnieje kilka metod autoryzacji dostępu do XS: | ||
| + | * Host Access | ||
| + | * MIT-MAGIC-COOKIE-1 | ||
| + | * XDM-AUTHORIZATION-1 | ||
| + | * SUN-DES-1 | ||
| + | * MIT-KERBEROS-5 | ||
| + | Zarządzanie przez ''xauth'' (ew. ''xhost'') | ||
| + | |||
| + | ==== X i SSH==== | ||
| + | * standardowe połączenia X są nieszyfrowane | ||
| + | * SSH zapewnia tzw. X11 Forwarding | ||
| + | * połączenia zdalnych XC są automatycznie przekazywane do XS przez szyfrowany kanał | ||
| + | * jest do tego używany dynamicznie tworzony wirtualny DISPLAY | ||
| + | |||
| + | ==== Środowiska zintegrowane==== | ||
| + | Środowiska typu desktop zapewniają wysoki poziom integracji pracujących w nich aplikacji od strony API i GUI, przykłady: | ||
| + | * OpenWindows: http://docs.sun.com/app/docs/doc/806-2901 | ||
| + | * CDE: http://www.opengroup.org/cde | ||
| + | * Next/Open/GNUStep, http://www.gnustep.org | ||
| + | * XFce: http://www.xfce.org | ||
| + | * KDE: http://www.kde.org | ||
| + | * GNOME: http://www.gnome.org | ||
| + | * Enlightenment: http://www.enlightenment.org | ||
| + | |||
| + | ===== ĆWICZENIA ===== | ||
| + | |||
| + | |||
| + | ==== - Co to jest DISPLAY==== | ||
| + | |||
| + | * wyświetlić wartość zmiennej środowiskowej DISPLAY | ||
| + | * z jakich części się składa? | ||
| + | |||
| + | ==== - XClients i Xterm==== | ||
| + | |||
| + | * uruchomić ''xterm'' | ||
| + | * uruchomić ''xclock'' | ||
| + | * uruchomić ''xeyes'' | ||
| + | * uruchomić ''xmessage "tekst"'' | ||
| + | * uruchamiać w.w. z różnymi wartościami parametr ''geometry'' (położenie i rozmiar!) | ||
| + | |||
| + | ==== - Serwer i parametry==== | ||
| + | |||
| + | * oglądnąć informacje o displayu (XS) ''xdpyinfo'' | ||
| + | * przeglądnąć listę klientów przez ''xlsclients'' | ||
| + | * oglądnąć informacje o wybranym oknie (kliencie) ''xwininfo'' | ||
| + | * oglądnąć informacje o wybranym oknie (kliencie) ''xprop'' | ||
| + | * prześledzić zdarzenia związane z klientem ''xev'' | ||
| + | * usunąć wybrany XC przez ''xkill'' | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | ==== - Clipboard==== | ||
| + | Przećwiczyć wbudowany mechanizm "schowka": | ||
| + | * zaznaczyć tekst w wybranym oknie tekstowym przy pomocy LMB | ||
| + | * wkleić do innego okna tekstowego przez MMB | ||
| + | |||
| + | ==== - Czcionki==== | ||
| + | |||
| + | * wyświetlić przez ''xset'' ścieżkę dostępu do czcionek | ||
| + | * wyświetlić przez ''xlsfonts'' dostępne czcionki | ||
| + | * uruchomić ''xfontsel'', nazwa wybranej czcionki jest zachowywana w schowku | ||
| + | * uruchomić ''xterm ''z czcionką wybraną w.w. programem | ||
| + | * przeprowadzić eksperymenty dla różnych czcionek i klientów | ||
| + | * wyświetlić wybraną czcionkę przez ''xfd'' | ||
| + | |||
| + | ==== - Kolory==== | ||
| + | |||
| + | * wyświetlić przez ''xcolors'' dostępne kolory | ||
| + | * przez program ''xcolorsel'' wybrać kolor/y | ||
| + | * uruchomić ''xterm'' z wybranymi kolorami (przez parametry linii poleceń) | ||
| + | |||
| + | ==== - Zasoby==== | ||
| + | |||
| + | * zmienić wybrane zasoby ''xterm'' | ||
| + | * sprawdzić jakie zasoby opisują w.w. XC, | ||
| + | * dopisać je do pliku //.Xdefaults// | ||
| + | * dodać zmienione zasoby do XS przez ''xrdb'' | ||
| + | * sprawdzić wpływ na nowo uruchamiane instancje XC | ||
| + | * powtórzyć ćwiczenie dla innych XC (np. ''xedit'') | ||
| + | |||
| + | ==== - Windowmanager==== | ||
| + | |||
| + | * przy uruchomionych kilku klientach zmieniać WM, np. poprzez menu Programs/WindowManagers | ||
| + | * jak zmiana wm wpływa na pracujące aplikacje? | ||
| + | * w obrębie jednego wm zmieniać wygląd dekoracji (np. w IceWM: MenuThemes, w WMakerze: Workspace/Appearance) | ||
| + | * zmienić środowisko samego WM (WMaker: WindowManagers/Modules/Preferences, ew. WPrefs) | ||
| + | * sprawdzić działanie wszystkich 3 klawiszy myszy na różnych obszarach, np. w root window, wewnąrz okna, na belce tytułowej, na krawędzi, na przyciskach. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | ==== - Bezpieczeństwo==== | ||
| + | Przetestować podstawowy mechanizm autoryzacji: | ||
| + | |||
| + | * wypisać listę hostów uprawnionych do otwierania okien na XS: ''xhost'' | ||
| + | * dopisać do listy hostów uprawnionych do otwierania okien na XS adres komputera na którym pracuje 2. osoba. | ||
| + | |||
| + | xhost +costam.ia.agh.edu.pl | ||
| + | xhost +pcb424.b4 | ||
| + | xhost +student.uci.agh.edu.pl | ||
| + | |||
| + | * spróbować otworzyć okno xterm z ich terminala na swoim XS zadając wartość DISPLAY z linii poleceń | ||
| + | |||
| + | xterm -display pc100.ia.agh.edu.pl:0.0 | ||
| + | |||
| + | * w nowo otwartym oknie na 2. terminalu sprwadzić do kogo należy powłoka, np.: ''whoami'' | ||
| + | * UWAGA! powyższe nie będzie działało, jeżeli wszyscy są zalogowani przez XDM na jednym komputerze, np. charon! (wtedy przez ''xhost'' należałoby dodać adres/nazwe charona) | ||
| + | * wyłączyć kontrolę dostępu ''xhost +'', jaki jest efekt? | ||
| + | * włączyć kontrolę dostępu ''xhost -'' | ||
| + | * jak widać powyższa metoda kontroli dostępu przez adresy IP jest ograniczona, bardziej zaawansowane są opisane na stronie podręcznika Xsecurity | ||
| + | * dla zaawansowanych: skonfigurować dostęp przez ''xauth'' | ||
| + | |||
| + | |||
| + | ==== - X i SSH==== | ||
| + | |||
| + | * uruchomić przez SSH XClienty ze zdalnego serwera | ||
| + | * prześledzić otwieranie sesji SSH: | ||
| + | |||
| + | ssh -vX deathstar | ||
| + | ssh -vX charon | ||
| + | |||
| + | * jaki jest ustawiony na nim DISPLAY; dlaczego? | ||
| + | * jak uruchomić zdalną aplikację x-ową? | ||
| + | |||
| + | |||
| + | ==== - Sesja==== | ||
| + | |||
| + | * stworzyć/rozbudować plik //~/.xsession// | ||
| + | * dopisać uruchamianie dodatkowych klientów | ||
| + | * wymusić uruchomienie zadanego wm, np. dopisując na końcu ''wmaker'' lub ''icewm'' -> Uwaga: należy najpierw sprawdzić, czy dany wm jest zainstalowany! | ||
| + | * co się stanie, jeżeli się dopisze ''exec icewm''? dopisać coś po tej linijce, jaka jest różnica? | ||
| + | * o ile to możliwe z sesji failsafe uruchomić inne wm | ||
| + | * standardowe wyjście błędów poleceń uruchamianym przez wm jest przekierowane do pliku //.xsession-errors// | ||
