Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.
| Both sides previous revision Poprzednia wersja Nowa wersja | Poprzednia wersja | ||
|
pl:miw:2009:piw09_semwikis_smw1 [2009/07/07 22:55] piw09 |
pl:miw:2009:piw09_semwikis_smw1 [2019/06/27 15:50] (aktualna) |
||
|---|---|---|---|
| Linia 5: | Linia 5: | ||
| Wiki stały się świetnym narzędziem zbierania oraz dzielenia się wiedzą w internetowej społeczności. Ta wiedza składa się głównie z tekstu oraz plików multimedialnych, przez co jest łatwo dostępna dla czytelników. Choć wiki jest świetne w przechowywaniu i wyświetlaniu indywidualnych faktów, jednak są one mniej użyteczne w przypadku większych zapytań czy informacji agregowanych. Na przykład, zastanówmy się nad takim pytaniem: | Wiki stały się świetnym narzędziem zbierania oraz dzielenia się wiedzą w internetowej społeczności. Ta wiedza składa się głównie z tekstu oraz plików multimedialnych, przez co jest łatwo dostępna dla czytelników. Choć wiki jest świetne w przechowywaniu i wyświetlaniu indywidualnych faktów, jednak są one mniej użyteczne w przypadku większych zapytań czy informacji agregowanych. Na przykład, zastanówmy się nad takim pytaniem: | ||
| - | :«Jakie jest sto największych miast z damskim burmistrzem?» | + | «Jakie jest sto największych miast z damskim burmistrzem?» |
| Zwykła Wikipedia powinna być w stanie odpowiedzieć na to pytanie, przecież zawiera dane wszystkich większych miast, ich burmistrzów, oraz artykuły w których jest wymieniona płeć burmistrza. Niestety odpowiedź na to pytanie jest prawie niemożliwe do odnalezienia dla człowieka. Musiałby on najpierw przeczytać wszystkie artykuły o wszystkich wielkich miastach. Mimo że odpowiedź zostałaby znaleziona, mogłaby ona być prawdziwa tylko przez pewien krótki czas. Komputery są w stanie radzić sobie z dużą ilością zbiorów danych znacznie prościej, ale i tak nie są w stanie wspomóc nas w szukaniu odpowiedzi na wiki. Nawet skomplikowane programy nie potrafią jeszcze czytać i zrozumieć ludzkiego języka, do póki nie zostanie to skategoryzowane oraz bardzo ograniczone. Mechanizmy szukania w wiki nie pomogłyby również z tym pytaniem. | Zwykła Wikipedia powinna być w stanie odpowiedzieć na to pytanie, przecież zawiera dane wszystkich większych miast, ich burmistrzów, oraz artykuły w których jest wymieniona płeć burmistrza. Niestety odpowiedź na to pytanie jest prawie niemożliwe do odnalezienia dla człowieka. Musiałby on najpierw przeczytać wszystkie artykuły o wszystkich wielkich miastach. Mimo że odpowiedź zostałaby znaleziona, mogłaby ona być prawdziwa tylko przez pewien krótki czas. Komputery są w stanie radzić sobie z dużą ilością zbiorów danych znacznie prościej, ale i tak nie są w stanie wspomóc nas w szukaniu odpowiedzi na wiki. Nawet skomplikowane programy nie potrafią jeszcze czytać i zrozumieć ludzkiego języka, do póki nie zostanie to skategoryzowane oraz bardzo ograniczone. Mechanizmy szukania w wiki nie pomogłyby również z tym pytaniem. | ||
| Semantic MediaWiki pozwala wiki na tworzenie ich wiedzy w sposób możliwy do przetwarzania przez komputery, a więc byłby w stanie odpowiedzieć na to pytanie. | Semantic MediaWiki pozwala wiki na tworzenie ich wiedzy w sposób możliwy do przetwarzania przez komputery, a więc byłby w stanie odpowiedzieć na to pytanie. | ||
| + | |||
| ===== Komu może się przydać? ===== | ===== Komu może się przydać? ===== | ||
| Semantic MediaWiki wprowadza kilka dodatkowych znaczników do wiki-text, które pozwalają użytkownikowi na dodawanie semantycznych adnotacji do artykułu wiki. Na początku może to sprawiać wrażenie bardziej skomplikowanego, ale mimo to znacząco upraszcza strukturę wiki, pomagając użytkownikowi na odnalezienie większej ilości informacji, w krótszym czasie, a także ulepszyć ogólną jakość i zawartość wiki. Oto lista niektórych korzyści z korzystania z SMW: | Semantic MediaWiki wprowadza kilka dodatkowych znaczników do wiki-text, które pozwalają użytkownikowi na dodawanie semantycznych adnotacji do artykułu wiki. Na początku może to sprawiać wrażenie bardziej skomplikowanego, ale mimo to znacząco upraszcza strukturę wiki, pomagając użytkownikowi na odnalezienie większej ilości informacji, w krótszym czasie, a także ulepszyć ogólną jakość i zawartość wiki. Oto lista niektórych korzyści z korzystania z SMW: | ||
| - | * '''Automatycznie generowane listy.''' Wiki zmierza do obsługi i zawierania coraz większej ilości agregowanych list; Wikipedia posiada tysiące podobnych stron "[[wikipedia:List of metropolitan areas in Spain by population|List of metropolitan areas in Spain by population]]". Listy te są podatne na błędy, gdyż muszą być ręcznie aktualizowane. Dodatkowo liczba potencjalnych interesujących list jest ogromna, i jest niemożliwym aby przygotowywać je wszystkie w akceptowanej jakości. W SMW listy te są generowane automatycznie. Są zawsze aktualne i łatwo modyfikować sposób wyświetlania informacji. | + | * '''Automatycznie generowane listy.''' Wiki zmierza do obsługi i zawierania coraz większej ilości agregowanych list; Wikipedia posiada tysiące podobnych stron "[[wikipedia:List of metropolitan areas in Spain by population|List of metropolitan areas in Spain by population]]". Listy te są podatne na błędy, gdyż muszą być ręcznie aktualizowane. Dodatkowo liczba potencjalnych interesujących list jest ogromna, i jest niemożliwym aby przygotowywać je wszystkie w akceptowanej jakości. W SMW listy te są generowane automatycznie. Są zawsze aktualne i łatwo modyfikować sposób wyświetlania informacji. |
| + | |||
| + | |||
| + | * '''Wizualizacja informacji.''' Wiele rodzajów formatów wyświetlania informacji są zdefiniowane przez dodatkowe rozszerzenia, jak np. '''Semantic Result Formats''' lub '''Semantic Google Maps''', pozwalają na wyświetlanie informacji w formie kalendarzy, linii czasu, grafach, mapach i innych dostarczających bogatszych sposobów przeglądania danych niż zwykle listy. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | * '''Ulepszona struktura danych.''' MediaWiki zmierza by jak najczęściej kategoryzować dane strukturalne. Mimo że jest to generalnie pomocne, zwróć uwagę na kategorie Wikipedii zwane "[[wikipedia:Category:Rivers in Buckinghamshire|Rivers in Buckinghamshire]]" lub "[[wikipedia:Category:1620s deaths|1620s deaths]]"; gdyby te informacje były składowane używając SMW, kategorie te mogłyby być zastąpione prostymi zapytaniami, przez zmniejszyłoby to potrzebę komplikacji systemu klasyfikacji. W dodatku, jeśli semantyczne znaczniki są składowane w template, znanych jako '''semantic templates''', wiki mogłoby łatwo uzyskać korzyści ze stałej struktury bazy danych. A także '''Semantic Forms''' rozszerzenia pozwoliły by administratorom na tworzenie formularzy dodawania i edycji danych w semantycznych template, w ten sposób pozwalając na łatwiejsze tworzenie informacji semantycznych, w porównaniu do regularnego tekstu. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | * '''Mechanizm wyszukiwania informacji''' Indywidualni użytkownicy mogą wyszukiwać specyficzne informacje poprzez uruchomienie własnych zapytań, poprzez rozszerzenia '''Halo''' i '''Semantic Drilldown'''. | ||
| - | * '''Wizualizacja informacji.''' Wiele rodzajów formatów wyświetlania informacji są zdefiniowane przez dodatkowe rozszerzenia, jak np. '''Semantic Result Formats''' lub '''Semantic Google Maps''', pozwalają na wyświetlanie informacji w formie kalendarzy, linii czasu, grafach, mapach i innych dostarczających bogatszych sposobów przeglądania danych niż zwykle listy. | ||
| - | * '''Ulepszona struktura danych.''' MediaWiki zmierza by jak najczęściej kategoryzować dane strukturalne. Mimo że jest to generalnie pomocne, zwróć uwagę na kategorie Wikipedii zwane "[[wikipedia:Category:Rivers in Buckinghamshire|Rivers in Buckinghamshire]]" lub "[[wikipedia:Category:1620s deaths|1620s deaths]]"; gdyby te informacje były składowane używając SMW, kategorie te mogłyby być zastąpione prostymi zapytaniami, przez zmniejszyłoby to potrzebę komplikacji systemu klasyfikacji. W dodatku, jeśli semantyczne znaczniki są składowane w template, znanych jako '''semantic templates''', wiki mogłoby łatwo uzyskać korzyści ze stałej struktury bazy danych. A także '''Semantic Forms''' rozszerzenia pozwoliły by administratorom na tworzenie formularzy dodawania i edycji danych w semantycznych template, w ten sposób pozwalając na łatwiejsze tworzenie informacji semantycznych, w porównaniu do regularnego tekstu. | + | * '''Wewnątrz-językowa zwięzłość.''' W artykułach wiki, które obejmują wiele języków, jak np. Wikipedia, często występują problemy z nadmiarowością oraz zbędnymi danymi, które prowadzą do nieścisłości i sprzeczności. Na przykład populacja [[wikipedia:Edinburgh|Edinburgh]] ''w czasie pisania tego artykułu'' jest inne na stronach wiki w języku angielskim, niemieckim czy francuskim. Gdyby dane były składowane w sposób semantyczny, byłoby możliwe na przykład zapytanie o populacje Pekinu, która jest podana na chińskiej wikipedii bez wiedzy ani znajomości tego języka. Pozwoliło by to wykorzystać dane z różnych języków w zapytaniach, a także wykryć nieścisłości. |
| - | * '''Mechanizm wyszukiwania informacji''' Indywidualni użytkownicy mogą wyszukiwać specyficzne informacje poprzez uruchomienie własnych zapytań, poprzez rozszerzenia '''Halo''' i '''Semantic Drilldown'''. | ||
| - | * '''Wewnątrz-językowa zwięzłość.''' W artykułach wiki, które obejmują wiele języków, jak np. Wikipedia, często występują problemy z nadmiarowością oraz zbędnymi danymi, które prowadzą do nieścisłości i sprzeczności. Na przykład populacja [[wikipedia:Edinburgh|Edinburgh]] ''w czasie pisania tego artykułu'' jest inne na stronach wiki w języku angielskim, niemieckim czy francuskim. Gdyby dane były składowane w sposób semantyczny, byłoby możliwe na przykład zapytanie o populacje Pekinu, która jest podana na chińskiej wikipedii bez wiedzy ani znajomości tego języka. Pozwoliło by to wykorzystać dane z różnych języków w zapytaniach, a także wykryć nieścisłości. | + | * '''Zewnętrzna możliwość wykorzystania danych.''' Dane utworzone w SMW wiki, nie muszą pozostać tylko na wiki, mogą zostać łatwo wyeksportowane do formatów CSV, JSON czy RDF. Pozwala to udostępniać dane SMW wiki dla innych aplikacji albo też dla przedsiębiorczego zastosowania, które przejęłoby rolę relacyjnej bazy danych. Poprzez użycie dodatków '''External Data''', wiki bazująca na SMW może nawet użyć danych udostępnianych przez inne wiki, przez co eliminowałoby to powtórzenia danych obu wiki. |
| - | * '''Zewnętrzna możliwość wykorzystania danych.''' Dane utworzone w SMW wiki, nie muszą pozostać tylko na wiki, mogą zostać łatwo wyeksportowane do formatów CSV, JSON czy RDF. Pozwala to udostępniać dane SMW wiki dla innych aplikacji albo też dla przedsiębiorczego zastosowania, które przejęłoby rolę relacyjnej bazy danych. Poprzez użycie dodatków '''External Data''', wiki bazująca na SMW może nawet użyć danych udostępnianych przez inne wiki, przez co eliminowałoby to powtórzenia danych obu wiki. | ||
| ====== Opis funkcji ====== | ====== Opis funkcji ====== | ||
| Linia 106: | Linia 113: | ||
| '''Properties i typy''' są podstawowym sposobem na wprowadzenie semantycznych danych w Semantic MediaWiki. Właściwości mogą być wyświetlane jako «kategorie wartości na stronach wiki». Są one używane poprzez proste znaczniki, podobne do składni linków w MediaWiki: | '''Properties i typy''' są podstawowym sposobem na wprowadzenie semantycznych danych w Semantic MediaWiki. Właściwości mogą być wyświetlane jako «kategorie wartości na stronach wiki». Są one używane poprzez proste znaczniki, podobne do składni linków w MediaWiki: | ||
| - | : <tt><nowiki>[[</nowiki>''property name''::''value''<nowiki>]]</nowiki></tt> | + | <tt><nowiki>[[</nowiki>''property name''::''value''<nowiki>]]</nowiki></tt> |
| Ta instrukcja definiuje <tt>''value''</tt> dla własności danej przez <tt>''property name''</tt>. Strone gdzie jest to użyte pokaże tylko tekst dla <tt>''value''</tt> i bez przypisania właściwości. | Ta instrukcja definiuje <tt>''value''</tt> dla własności danej przez <tt>''property name''</tt>. Strone gdzie jest to użyte pokaże tylko tekst dla <tt>''value''</tt> i bez przypisania właściwości. | ||
| Linia 118: | Linia 125: | ||
| '''Semantic templates''' są metodami zwierającymi znaczniki Semantic MediaWiki przedstawione poprzez dane '''template-y'''. Ma to kilka zalet: | '''Semantic templates''' są metodami zwierającymi znaczniki Semantic MediaWiki przedstawione poprzez dane '''template-y'''. Ma to kilka zalet: | ||
| - | * użytkownicy specyfikuje adnotacje bez uczenia się nowej składni | + | * użytkownicy specyfikuje adnotacje bez uczenia się nowej składni |
| - | * adnotacje są użyte konsekwentnie np. użytkownicy nie muszą szukać poprawnej własności lub kategorii gdy edytują stronę | + | * adnotacje są użyte konsekwentnie np. użytkownicy nie muszą szukać poprawnej własności lub kategorii gdy edytują stronę |
| - | * odkąd template-y posiadają też inne funkcje takie jak renderowanie infobox-ów w artykułach, użytkownicy zostali zmotywowani do używania ich | + | * odkąd template-y posiadają też inne funkcje takie jak renderowanie infobox-ów w artykułach, użytkownicy zostali zmotywowani do używania ich |
| Z tych powodów, semantyczne template-y są bardzo popularną drogą na wprowadzenie semantyki do wiki. | Z tych powodów, semantyczne template-y są bardzo popularną drogą na wprowadzenie semantyki do wiki. | ||
| Linia 134: | Linia 142: | ||
| === Strony semantyczne === | === Strony semantyczne === | ||
| Pomimo że Semantic MediaWiki zostało zaprojektowane by mogło być używane bez dodatkowego środowiska technicznego wiedzy, jest ono blisko związane z tak zwaną '''Semantic Web''' technologią. Te technologie pozwalają wiki na dzielenie sie wiedzą z zewnętrznymi aplikacjami poprzez kodowanie zawartości do standardów OWL/RDF . | Pomimo że Semantic MediaWiki zostało zaprojektowane by mogło być używane bez dodatkowego środowiska technicznego wiedzy, jest ono blisko związane z tak zwaną '''Semantic Web''' technologią. Te technologie pozwalają wiki na dzielenie sie wiedzą z zewnętrznymi aplikacjami poprzez kodowanie zawartości do standardów OWL/RDF . | ||
| + | * Eksport RDF | ||
| + | |||
| + | * Wyraźna zawartość semantyczna Semantic MediaWiki jest formalnie interpretowana w języku ontologii DL, i jest dostępna w formacie OWL/RDF. | ||
| - | * Eksport RDF | + | * Ponowne użycie słowników dla zewnętrznych ontologii |
| - | **Wyraźna zawartość semantyczna Semantic MediaWiki jest formalnie interpretowana w języku ontologii DL, i jest dostępna w formacie OWL/RDF. | + | |
| - | * Ponowne użycie słowników dla zewnętrznych ontologii | + | * Standardowo , wszystkie instrukcje w wiki odnoszą się do idei i właściwości zdefiniowanych w wiki , ale także jest możliwe bezpośrednie użycie słownika z innego źródła np. wiki może importować numery elementów FOAF, aby zostały użyte wewnątrz wiki. |
| - | **Standardowo , wszystkie instrukcje w wiki odnoszą się do idei i właściwości zdefiniowanych w wiki , ale także jest możliwe bezpośrednie użycie słownika z innego źródła np. wiki może importować numery elementów FOAF, aby zostały użyte wewnątrz wiki. | + | |
| - | * Importowanie ontologii | ||
| - | **Użytkownicy ze statusem administratora mogą importować dane z ontologii w formacie OWL DL do wiki. Funkcja ta jest odpowiednia dla programu ładującego z istniejącej wiedzy semantycznej, przez co artykuły o danym tytule są dostępne oraz zostają rozszerzone o podstawowe adnotacje. | ||
| - | * SPARQL serwis zapytań | ||
| - | **Strona może zostać skonfigurowana aby mogła zapewniać '''SPARQL endpoint''' który pozwala na ekspresywne zapytanie z zawartości wiki. | ||
| + | * Importowanie ontologii | ||
| + | |||
| + | * Użytkownicy ze statusem administratora mogą importować dane z ontologii w formacie OWL DL do wiki. Funkcja ta jest odpowiednia dla programu ładującego z istniejącej wiedzy semantycznej, przez co artykuły o danym tytule są dostępne oraz zostają rozszerzone o podstawowe adnotacje. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | * SPARQL serwis zapytań | ||
| + | |||
| + | * Strona może zostać skonfigurowana aby mogła zapewniać '''SPARQL endpoint''' który pozwala na ekspresywne zapytanie z zawartości wiki. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | * Użycie zewnętrzne | ||
| + | |||
| + | * Narzędzia które mogą przetwarzać OWL/RDF w sposób zrozumiały (zawierające wiele narzędzi RDF), mogą być również użyte przez Semantic MediaWiki. '''Reuse''' to numery list aplikacji które zostały przetestowane jako output z wiki na innych stronach. | ||
| - | * Użycie zewnętrzne | ||
| - | **Narzędzia które mogą przetwarzać OWL/RDF w sposób zrozumiały (zawierające wiele narzędzi RDF), mogą być również użyte przez Semantic MediaWiki. '''Reuse''' to numery list aplikacji które zostały przetestowane jako output z wiki na innych stronach. | ||
| Dodatkowe informacje [http://semantic-mediawiki.org/wiki/Help:Semantic_Web]. | Dodatkowe informacje [http://semantic-mediawiki.org/wiki/Help:Semantic_Web]. | ||
| Linia 163: | Linia 180: | ||
| [[http://svn.thalion-technologies.com/mediawiki/index.php/PIW_SemanticWiki:ProjektPIW2009|Zainstalowany Semantic MediaWiki]] | [[http://svn.thalion-technologies.com/mediawiki/index.php/PIW_SemanticWiki:ProjektPIW2009|Zainstalowany Semantic MediaWiki]] | ||
| + | |||
| + | [[http://svn.thalion-technologies.com/bazaPIW.tar.bz2|Zrzut bazy (mysqldump --no-create-info wikidb > bazaPIW.dump)]] | ||
| + | |||
| + | {{:pl:miw:2009:piw09_semwikis_smw1:bazapiw.tar.bz2|zrzut lokalny}} | ||
