Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.
|
pl:dydaktyka:unix:lab_powloka [2018/10/22 08:04] kkutt [6 GNU Readline] |
pl:dydaktyka:unix:lab_powloka [2019/06/27 15:50] |
||
|---|---|---|---|
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| - | ====== Powłoka i środowisko pracy ====== | ||
| - | |||
| - | |||
| - | ===== DO PRZYGOTOWANIA ===== | ||
| - | Samodzielnie należy przed tym laboratorium przygotować: | ||
| - | |||
| - | * podstawy pracy z //Vi// (ten link może pomóc: http://vim-adventures.com/) | ||
| - | * podstawy pracy z //Emacs// | ||
| - | * zapoznać się z innymi edytorami, takimi jak **pico**, **nano**, **mcedit**, ew. czy **joe** **pico** **jed** **zile** | ||
| - | * przypomnieć sobie pracę z **sftp**, **ftp** i **scp** | ||
| - | * przeczytać artykuł {{:pl:dydaktyka:unix:gjn-bash.pdf|GNU Bash - Więcej niż Sh}} | ||
| - | |||
| - | ===== WPROWADZENIE ===== | ||
| - | |||
| - | ==== Powłoki w środowisku GNU ==== | ||
| - | |||
| - | * W środowisku Unix istnieje wiele różnych standardów powłok. | ||
| - | * Dwa najważniejsze to: //SH (Bourne Shell)// i //CSH (C Shell)//. | ||
| - | * Ich implementacje w środowisku GNU to: //Bash (Bo(u)rn(e) Again Shell)// i //tcsh (TENEX-like Csh)//. | ||
| - | * Najpopularniejszą w środowisku GNU/Linux jest //GNU Bash//. | ||
| - | |||
| - | ==== Środowisko pracy aplikacji ==== | ||
| - | |||
| - | * Powłoka zapewnia środowisko do uruchamiania programów. | ||
| - | * Środowisko to jest określane przez szereg zmiennych środowiskowych. | ||
| - | * Każda zmienna ma nazwę i wartość. | ||
| - | * Wartości zmiennych są napisami. | ||
| - | * W powłokach Sh i Csh występują różnice w sposobie ustawiania zmiennych. | ||
| - | |||
| - | ==== Typowe zmienne ==== | ||
| - | |||
| - | |||
| - | PWD USER EDITOR VISUAL | ||
| - | HOME TERM PATH MAIL | ||
| - | LANG DISPLAY LOGNAME SHLVL SHELL | ||
| - | |||
| - | ==== Definiowanie zmiennych środowiskowych ==== | ||
| - | Ustawianie w Sh: | ||
| - | |||
| - | ZMIENNA=WARTOSC ; export ZMIENNA | ||
| - | |||
| - | Bash: | ||
| - | |||
| - | export ZMIENNA=WARTOSC | ||
| - | |||
| - | Usuwanie: | ||
| - | |||
| - | unset ZMIENNA | ||
| - | |||
| - | Csh: | ||
| - | |||
| - | setenv ZMIENNA WARTOSC | ||
| - | |||
| - | Usuwanie: | ||
| - | |||
| - | unsetenv ZMIENNA | ||
| - | |||
| - | Wyświetlanie (w przypadku zmiennej wyexportowanej): | ||
| - | |||
| - | printenv ZMIENNA | ||
| - | |||
| - | W powłoce Sh (Bash): | ||
| - | |||
| - | echo $ZMIENNA | ||
| - | |||
| - | |||
| - | |||
| - | ==== Zmiana znaku zachęty ==== | ||
| - | Bash (opis w //bash(1)//, "PROMPTING" (ZACHĘTA POWŁOKI)) | ||
| - | |||
| - | export PS1='\u@\h:\w ' | ||
| - | |||
| - | |||
| - | Tcsh (//tcsh(1)//, "set prompt")) | ||
| - | |||
| - | set prompt = "%n@%m:%~ " | ||
| - | |||
| - | Inne prompty to: ''PS2 PS3'' i ''prompt1 prompt2''. | ||
| - | |||
| - | |||
| - | ==== Re/Definiowanie poleceń ==== | ||
| - | Do re/definiowania poleceń powłoki służy **alias**. | ||
| - | Do usuwania definicji: **unalias**. | ||
| - | |||
| - | Bash: | ||
| - | |||
| - | alias ls='ls -F' | ||
| - | alias ll='ls -l' | ||
| - | unalias ls | ||
| - | |||
| - | Tcsh: | ||
| - | |||
| - | alias ls 'ls -F' | ||
| - | alias ll 'ls -l' | ||
| - | unalias ls | ||
| - | |||
| - | |||
| - | ==== Cytowanie napisów ==== | ||
| - | W środowisku powłoki są używane 3 znaki specjalne pozwalające na konstruowanie/cytowanie napisów: | ||
| - | '' " '' | ||
| - | |||
| - | - cudzysłowy '' " '', tekst w nich zawarty jest jednym napisem, w którym powłoka może interpertować znaki specjalne, np. podstawiać wartości zmiennych, | ||
| - | |||
| - | - apostrofy ''''', j.w. tylko BEZ możliwości interpretowania znaków specjalnych - tekst jest dokładnie cytowany, | ||
| - | |||
| - | - odwrócone apostrofy ''`'' (obok klawisza <key>Tab</key>), zawartość tekstu jest traktowana jako polecenie, uruchamiana przez kolejna powłokę, a wynik działania polecenia jest podstawiany jako tekst. | ||
| - | |||
| - | |||
| - | ==== Przeglądanie plików tekstowych ==== | ||
| - | |||
| - | * po jednym ekranie/linii do przodu: **more** | ||
| - | * po jednym ekranie/linii 2 kierunki: **less** | ||
| - | * wyświetlanie zawartości podanych plików: | ||
| - | |||
| - | cat [plik1 plik2 ... plikN] | ||
| - | |||
| - | ==== Inicjalizacja pracy powłok ==== | ||
| - | |||
| - | * Przy początku i końcu pracy powłoki czytają odpowiednie pliki konfiguracyjne. | ||
| - | * Czytane są różne pliki dla non/login shell. | ||
| - | * **sh** używa innych plików niż **csh**. | ||
| - | * Pliki są interpretowane, a nie uruchamiane. | ||
| - | * Interpretację podanego pliku można wymusić przez source. | ||
| - | * Komentarze w powłoce wstawia się przez ''#''. | ||
| - | * Dowolny tekst wypisuje: ''echo "tekst"''. | ||
| - | * Przeglądanie plików tekstowych (w tym inicjalizacyjnych powłok) jest możliwe przez: **more**, **less**, **cat** | ||
| - | ==== Pliki inicjalizacyjne ==== | ||
| - | Bash (opis w //bash(1)//: INVOCATION, FILES) | ||
| - | |||
| - | /etc/profile | ||
| - | ~/.bash_profile | ||
| - | ~/.bash_login | ||
| - | ~/.profile | ||
| - | |||
| - | /etc/bash.bashrc | ||
| - | ~/.bashrc | ||
| - | |||
| - | ~/.bash_logout | ||
| - | |||
| - | Tcsh (//tcsh(1)//: Startup and shutdown, FILES) | ||
| - | |||
| - | /etc/csh.cshrc | ||
| - | /etc/csh.login | ||
| - | ~/.tcshrc | ||
| - | ~/.cshrc | ||
| - | ~/.login | ||
| - | |||
| - | /etc/csh.cshrc | ||
| - | ~/.tcshrc | ||
| - | ~/.cshrc | ||
| - | |||
| - | /etc/csh.logout | ||
| - | ~/.logout | ||
| - | |||
| - | ==== GNU Readline ==== | ||
| - | |||
| - | * Jest to zaawansowana biblioteka do obsługi linii poleceń. | ||
| - | * Jest dostępna w wielu programach GNU i innych na GPL. | ||
| - | * Rozpowszechaniana na LGPL. | ||
| - | * Umożliwia między innymi dopełnianie linii poleceń (tabulator), edycję (polecenia Emacs, VI) i historię (strzałki, <key>C-p</key>, <key>C-n</key>, i inne). | ||
| - | |||
| - | |||
| - | ==== Edytory tekstu ==== | ||
| - | |||
| - | * Edytory dzielimy na: Emacs, VI i resztę... | ||
| - | * Notacja zapisu poleceń w Emacs: ''C-x'' (<key>C-x</key>), ''M-x'' (<key>M-x</key>), np. ''C-x C-c'' (<key>C-x</key> <key>C-c</key>), ''C-x 2'' (<key>C-x 2</key>), ''M-x shell'' (<key>M-x shell</key>) (klawisz ''Meta'' to najczęściej lewy Alt) | ||
| - | * Reszta często emuluje w pewnym zakresie jeden z tych dwóch. | ||
| - | * Należy znać podstawy użycia Emacs i VI, np.: poruszanie się po ekranie, obsługa plików, podstawy edycji. | ||
| - | * Ciekawy tutorial do nauki VI: [[https://vim-adventures.com/|VIM Adventures]] | ||
| - | |||
| - | |||
| - | ===== ĆWICZENIA ===== | ||
| - | |||
| - | ==== - Typy powłok ==== | ||
| - | |||
| - | * sprawdzić typ swojej powłoki logowania: ''finger KONTO'' | ||
| - | * sprawdzić typ powłoki w której się pracuje: ''printenv SHELL'' | ||
| - | * uruchomić powłokę przeciwną do tej, w której się pracuje: **bash**, **tcsh**; sprawdzić jak zmieniło się środowisko: **printenv**; wyjść z uruchomionej powłoki dodatkowej. | ||
| - | |||
| - | |||
| - | |||
| - | ==== - Zmienne środowiskowe ==== | ||
| - | |||
| - | * oglądnąć ustawienia środowiska: **printenv**, jeżeli spis nie mieści się na ekranie, użyć ''printenv | less'' | ||
| - | * odnaleźć w spisie zmienne wymienione w opisie laboratorium, | ||
| - | * ustawić własną zmienną, np. ALFA na wybraną wartość, np. ''moja'' | ||
| - | * przećwiczyć dla powłoki bash (''export ZM=wart'') i tcsh (''setenv ZM wart'') | ||
| - | * zaobserwować dziedziczenie środowiska w powłoce na przykładzie bash (wpisać poniższe): | ||
| - | |||
| - | bash | ||
| - | COS=tam | ||
| - | printenv COS | ||
| - | echo $COS | ||
| - | bash | ||
| - | printenv COS | ||
| - | echo $COS | ||
| - | exit | ||
| - | export COS | ||
| - | printenv COS | ||
| - | echo $COS | ||
| - | bash | ||
| - | printenv COS | ||
| - | echo $COS | ||
| - | exit | ||
| - | exit | ||
| - | |||
| - | |||
| - | * ustawić znaki zachęty w powłoce sh (bash) przy pomocy zmiennej ''PS1'' i tcsh przy pomocy ''set prompt''; ustawić na wartości: ''uzytkownik@komputer katalog'', ''godzina-katalog'' i inne. | ||
| - | * przetestować dziedziczenie prompta w sh (ustawiać z i bez ''export'') | ||
| - | ==== - Aliasy ==== | ||
| - | |||
| - | * sprawdzić istniejące aliasy | ||
| - | * zredefiniować (w odpowiedniej powłoce) działanie ls: ''alias ls='ls -alF''' (dla sh) | ||
| - | * zdefiniować własny alias: ''alias ll='ls -l''' | ||
| - | * ustawić alias: | ||
| - | |||
| - | alias strona='lynx -display_charset=iso-8859-2 http://galaxy.uci.agh.edu.pl/~gjn/dydaktyka' | ||
| - | |||
| - | * sprawdzić istniejące aliasy | ||
| - | * usunąć wybrane aliasy | ||
| - | * dopisać wybrane aliasy do plików inicjalizacyjnych powłoki, zalogować się ponownie i sprawdzić działanie. | ||
| - | |||
| - | |||
| - | ==== - Cytowanie napisów ==== | ||
| - | Proszę porównać działanie: | ||
| - | |||
| - | echo $SHELL | ||
| - | echo "$SHELL" | ||
| - | echo '$SHELL' | ||
| - | echo \$SHELL | ||
| - | echo \\$SHELL | ||
| - | echo \$$SHELL | ||
| - | echo "system to: uname" | ||
| - | echo "system to: 'uname'" | ||
| - | echo "system to: `uname`" | ||
| - | echo "ls -l" | ||
| - | echo 'ls -l' | ||
| - | echo `ls -l` | ||
| - | |||
| - | ==== - Inicjalizacja powłok ==== | ||
| - | |||
| - | * odnaleźć w dokumentacji odpowiednie fragmenty opisujące inicjalizację powłok: //bash(1)//: INVOCATION (WYWOŁANIE), FILES (PLIKI), //tcsh(1)//: Startup and shutdown, FILES | ||
| - | * przy pomocy wybranego edytora (**nano**, **pico**, **mcedit**, **emacs**, **jed**, **vi**) stworzyć pliki dla własnej powłoki logowania: | ||
| - | * inicjalizacyjne dla //login shell// | ||
| - | * inicjalizacyjne dla //nonlogin shell// | ||
| - | * czytane przy zamykaniu powłoki | ||
| - | * działanie plików testować przy pomocy polecenia **source** | ||
| - | * umieścić w plikach komentarze - znak hash (''#'') i komunikaty - polecenie ''echo "napis"'' | ||
| - | * sprawdzać inicjalizację powłok //login// i //nonlogin// uruchamiając: | ||
| - | |||
| - | tcsh | ||
| - | tcsh -l | ||
| - | bash | ||
| - | bash --login | ||
| - | |||
| - | * w pliku czytanym przy zamykaniu powłoki umieścić polecenie **clear** | ||
| - | * jak "przestawić" login shell, np. z tcsh na basha (przy pomocy plików inicjalizacyjnych)? | ||
| - | |||
| - | //Wskazówka//: Aby przetestować, czy poprawnie zdefiniowali Państwo plik inicjalizacyjny można np. zdefiniować w nim zmienną środowiskową, komunikat wyświetlany przy pomocy ''echo'' lub alias (patrz kolejna sekcja), a następnie logując się do odpowiedniej powłoki (np. poprzez ''bash --login'', ''tcsh'') sprawdzić, czy alias jest znany (a zatem poprawnie wczytano i zinterpretowano plik inicjalizacyjny). | ||
| - | |||
| - | |||
| - | ==== - GNU Readline ==== | ||
| - | Testować w GNU Bash, notacja funkcji GNU Emacs: | ||
| - | |||
| - | * historia: | ||
| - | * przeglądanie: <key>C-p</key>, <key>C-n</key> | ||
| - | * szukanie: <key>C-r</key> | ||
| - | * edycja linii: | ||
| - | * poruszanie się: <key>C-a</key>, <key>C-e</key>, <key>M-f</key>, <key>M-b</key> | ||
| - | * czyszczenie: <key>C-l</key> | ||
| - | * kopiowanie i wklejanie: <key>C-k</key>, <key>M-d</key>, <key>C-y</key> | ||
| - | * dopełnianie (ang. //completion//): <key>TAB</key>. | ||
| - | Poniższe ćwiczenie należy wykonać na w powłoce bash, zamiast <T> należy wciskać tabulator: | ||
| - | |||
| - | le<T><T>ss /e<T>/pas<T> | ||
| - | echo $HO<T><T>ME | ||
| - | cd ~s<T><T> | ||
| - | |||
| - | Należy przeglądać podręcznik do basha, część Readline, Completion. Zaobserwować działanie Readline w innych programach GNU, np. Emacs: uruchomić edytor, <key>C-c C-f</key> <key>Tab</key><key>Tab</key>. | ||
| - | |||
| - | |||
| - | |||
| - | ===== Dla poszerzenia wiedzy ===== | ||
| - | * [[http://www.catonmat.net/blog/bash-emacs-editing-mode-cheat-sheet/]] | ||
| - | * Howard Dahdah //[[http://www.computerworld.com.au/article/279011/-z_programming_languages_bourne_shell_sh|The A-Z of Programming Languages: Bourne shell, or sh (An in-depth interview with Steve Bourne, creator of the Bourne shell, or sh)]]// 05/03/2009. | ||
